Beton santrali için amortisman oranı, Türkiye’de Vergi Usul Kanunu (VUK)‘na göre belirlenir. Bu oran, Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan amortisman listelerine göre saptanır. Şuan beton santrali amortisman oranı %10 Süresi ise 10 yıldır.
İçindekiler
Beton Santrali Amortisman Oranı (VUK’a göre):
Beton santralleri genellikle makine ve tesisat grubuna girer.
-
Amortisman Oranı: %10
-
Amortisman Süresi: 10 yıl
-
Yöntem: Normal amortisman yöntemiyle her yıl %10, azalan bakiyeler yönteminde ise %20’ye kadar çıkabilir.
Beton Santrali Muhasebeleştirilmesi
Santralin alımı yapıldığında, KDV hariç maliyet 253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı altında izlenir:
A firması bir beton santrali satın alıyor. Santrali bedeli 900.000 TL + %20 KDV, Nakliye Maliyeti 30.000 TL +KDV ve Montaj Maliyeti 20.000 tl + KDV
Yukarıdaki Verilere Göre muhasebeleştirilme işlemi şu şekilde olacaktır,
253 Tesis, Makine ve Cihazlar 950.000 TL (Borçlu)
191 İndirilecek KDV 190.000 TL (Borçlu)
320 Satıcılar (Alacak) 1.140.000 TL (ALACAKLI)
Şeklinde muhasebeleştirme olarak eklenir.
Vergi Usul Kanunu (VUK) ve Tekdüzen Hesap Planı’na göre:
“Duran varlıkların maliyetine; alış bedeline ek olarak varlığın işletmeye hazır hâle getirilmesine kadar yapılan bütün harcamalar eklenir.”
Yani bu giderler doğrudan gider olarak değil, varlığın maliyetine eklenerek amortismana tabi tutulur. Bu giderler doğrudan sabit kıymetin kullanıma hazır hale gelmesi için yapıldığından, maliyetleştirilerek 253 Tesis, Makine ve Cihazlar hesabına eklenir.
Beton Santralinin Yıl Sonunda Amortismana Ayrılması
Amortisman ayrılırken:
-
770 Genel Yönetim Giderleri veya
-
760 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri ya da
-
730 Genel Üretim Giderleri hesabına gider yazılır (şirkete ve kullanım amacına göre).
Örnek Kayıt (Normal Yöntemle, %10):
Formül:
Yıllık Amortisman = Maliyet x Amortisman Oranı
-
Maliyet: 950.000 TL
-
Amortisman Oranı: %10
Yıllık amortisman = 950.000 x 10% = 95.000 TL
Her yıl sonunda amortismanın kaydedilmesi gerekiyor. Birikmiş amortisman hesabı (257) artırılır, gider ise (770) hesabına yazılır:
Bu işlem her yıl yapılacak ve Birikmiş Amortismanlar hesabı, Tesis, Makine ve Cihazlar hesabının defter değerini düşürecektir. Yıllık amortisman her yıl 95.000 TL olacak. 10 yılın sonunda, toplamda 950.000 TL amortisman ayrılmış olacak. Böylece santral tamamen amorti edilmiş olacak.
Şirketler Neden Amortisman Yapar?
Sabit kıymetler, zaman içinde kullanıldıkça fiziksel olarak aşınır ve değer kaybeder. Örneğin, beton santrali gibi makineler sürekli kullanıldığında:
Aksamlar eskir,
Motorlar yıpranır,
Parçalar işlevini kaybeder.
Amortisman, bu değer kaybını yansıtan bir muhasebe işlemidir.
2. Vergi Avantajı Sağlamak
Amortisman, işletmeler için vergi avantajı sağlar. Çünkü amortisman giderleri, vergi matrahını düşürür. Yani, işletmeler amortisman gideri olarak kaydettikleri tutar kadar, vergiden tasarruf ederler. Bu, vergi ödemelerini daha düşük hale getirir.
Örneğin:
Bir firma 1.000.000 TL değerinde beton santrali almışsa ve bunun amortismanını her yıl %10 oranında yapıyorsa, her yıl 100.000 TL’lik gider gösterir.
Bu 100.000 TL’lik gider, işletmenin vergiye tabi kârını azaltır.
3. Gelirin Gerçek Yansıması
Bir varlığın maliyeti, onun satın alındığı yıl hemen gider olarak kaydedilirse, o yılın gelir tablosu yanıltıcı olabilir. Amortisman, varlığın maliyetini uzun döneme yayarak, işletmenin gerçek kar-zarar durumunu daha doğru bir şekilde gösterir.
Örneğin:
Beton santralinin 1.000.000 TL’lik maliyeti tek bir yıl gider olarak kaydedilirse, bu yıl büyük bir zarara yol açar.
Ancak amortisman yöntemiyle, bu maliyet 10 yıla yayılır ve her yıl belirli bir tutarda gider olarak kaydedilir. Böylece, gelir tablosu her yıl daha dengeli olur.
4. Öngörülebilir Finansal Planlama
Amortisman, işletmelere sabit kıymetlerin yenileme ve bakım gereksinimlerini planlamada yardımcı olur. Varlıklar güncel değerlerinin altında değer kaybı yaşarken, işletmeler yeniden yatırım yapma kararlarını daha bilinçli alabilirler.
Örneğin:
Bir işletme, santralinin amortismanını düzenli olarak yaparak, 10 yıl sonunda makineleri yenilemek için gereken bütçeyi önceden tahmin edebilir.
5. Finansal Durumun Doğru Yansıması
Bir varlık 10 yıl süresince kullanılacaksa, her yıl değer kaybetmesi gerekmektedir. Amortisman, bu durumu doğru şekilde yansıtarak, varlıkların defter değerini düşürür. Bu, işletmenin gerçek mali durumunu yansıtan bir muhasebe pratiğidir.
6. Finansal Raporlamada Standartlar
Amortisman, finansal raporlama için uluslararası muhasebe standartlarına (IFRS, US GAAP, vb.) ve yerel muhasebe düzenlemelerine uygunluk sağlar. Bu standartlar, işletmelerin sabit kıymetlerini belirli yöntemlere göre amorti etmelerini zorunlu kılar.
7. İşletme Yatırımının Yeniden Değerlendirilmesi
Sabit kıymetlerin amortismanı, işletmelere yatırım yaparken bu varlıkların geri dönüş sürelerini ve karar alma süreçlerini daha iyi anlamalarını sağlar. Örneğin, amortisman süresi sonunda, beton santrali gibi büyük bir yatırımın değeri sıfıra yaklaşabilir. Bu, işletmenin yeniden yatırım yapma kararını etkileyecektir.