ÇED Yönetmeliğinde Değişiklik Resmî Gazete’de Yayımlandı

Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği değişiklikleri, çevre üzerinde etkisi olabilecek projelerin değerlendirilme ve halkın bilgilendirilme sürecinde bazı önemli düzenlemeler getirdi. Değişiklikler özetle şu şekilde:

Tanımlarda Değişiklik

• Askıda ilan tanımı genişletildi:

  • Projeden etkilenecek halkın yaşadığı yerlerde il müdürlüğü, kaymakamlık ve muhtarlıklarda yapılacak yazılı duyurular artık askıda ilan sayılacak.

• ÇED proje alanı tanımı netleştirildi:

  • Proje kapsamındaki ana ve yardımcı ünitelerin koordinatla sınırlandırılan alanı olarak tanımlandı.

Halkın Bilgilendirilmesi ve Katılımı

• 8. madde değişikliğiyle:

  • Proje başvurusu yapıldığında, sürecin başladığına dair duyurular artık hem Bakanlık hem de il müdürlüğü internet sitelerinde yayınlanacak.

  • Ayrıca askıda ilan, anons vb. yollarla da halka duyuru yapılacak.

EK-1 Listesi Güncellemeleri (ÇED Gerekliliği Daha Yüksek)

Aşağıdaki projeler doğrudan EK-1 kapsamına alındı, yani daha sıkı ÇED süreçlerine tabi olacak:

• 400.000 ton/yıl ve üzeri cevher hazırlama tesisleri

• 15 türbin ve üzeri rüzgâr enerji santralleri

• Denizüstü RES’ler

• 25 hektar ve üzeri güneş enerji santralleri (çatı/cephe hariç)

• 154 kV ve üzeri, 50 km ve üzeri enerji iletim hatları

EK-2 Listesi Güncellemeleri (ÇED Gerekebilir Kararıyla Başlayan Süreçler)

Daha küçük ama potansiyel etkili projeler için de EK-2 kapsamına alınarak denetim genişletildi:

• 50 ton/gün üzeri kömür gazlaştırma ve sıvılaştırma projeleri

• 7,5 hektar ve üzeri GES projeleri (çatı/cephe hariç)

• 1 milyon m³ ve üzeri baraj/gölet projeleri

• 300.000 m³/yıl üzeri yeraltı suyu çıkarma/depoma

• 5.000 m³/yıl üzeri mermer ve dekoratif taş işleme tesisleri

• Jeotermal kaynak arama projeleri (jeofizik vb. yöntemler hariç)

• 1-15 türbin arası rüzgâr enerji santralleri

Bu değişiklikler, özellikle yenilenebilir enerji projeleri ve doğal kaynak kullanımı gibi alanlarda ÇED kapsamını genişleterek çevresel etkilerin daha dikkatli değerlendirilmesini amaçlıyor.

Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği’nde Önemli Değişiklikler

1. Amaç ve Kapsam (Madde 1-2)

• ÇED sürecinde uyulacak idari ve teknik esasları belirler.

• Hangi projeler için ÇED raporu, proje tanıtım dosyası vs. isteneceğini düzenler.

• Projenin başvuru, inşaat, işletme ve sonrası aşamalarını kapsar.

2. ÇED Sürecine Tabi Projeler (Madde 7, 15)

• Ek-1 listesi: Mutlaka ÇED raporu istenir.

• Ek-2 listesi: Proje tanıtım dosyası istenir. Bakanlık kararıyla ÇED raporu gerekebilir.

• Kapsam dışı ya da eşik altı projelerde değişiklik olursa yeniden değerlendirme yapılır.

3. Başvuru ve Yükümlülükler (Madde 6, 8)

• Proje sahibi, yeterlik almış kurumlara ÇED başvuru dosyası veya proje tanıtım dosyası hazırlatmak zorundadır.

• Dosya eksikse iade edilir; 1 ayda yeniden sunulmazsa süreç sona erer.

4. Komisyon ve Halk Katılımı (Madde 9, 10, 12)

• Komisyon, ilgili kurum temsilcilerinden oluşur. Gerekirse STK, üniversite vb. de dahil edilir.

• Halkın görüşleri alınır, toplantılar yapılır.

• Halk katılımı toplantısı il müdürlüğü koordinasyonunda yapılır.

• Görüş ve öneriler ÇED raporuna yansıtılır.

5. Özel Format ve Rapor Teslimi (Madde 10-13)

• Özel format bedeli yatırıldıktan sonra 7 iş gününde özel format verilir.

• ÇED raporu 12 ayda sunulmalı (isteğe bağlı 6 ay ek süre verilebilir).

• Komisyon 30 gün içinde görüş verir. Eksik varsa süreç durdurulur.

• En fazla 2 kez süreç durdurulabilir. 3. değerlendirmede halen eksik varsa süreç sonlandırılır.

6. Karar Verme Süreci (Madde 14, 17)

• “ÇED Olumlu” veya “ÇED Gerekli Değildir” kararı olmadan projeye başlanamaz.

• Bu kararlar 5 yıl geçerli; yatırım yapılmazsa geçersiz olur.

• Halkın görüşleri askı ilanıyla 10 gün süreyle toplanır.

• Bakanlık, Komisyon ve halk görüşleriyle birlikte nihai kararı verir.

7. İzleme ve Denetim (Madde 18-19)

• Bakanlık, projeleri inşaat ve işletme aşamalarında denetler.

• Taahhütlere uyulmazsa faaliyetler durdurulur.

• Yükümlülüklere uyulmadan proje devam ettirilemez.

8. Kapasite Artışı ve Devir (Madde 20-21)

• Kapasite artışı durumunda yeniden ÇED veya tanıtım dosyası gerekebilir.

• Proje devredilirse, yeni sahip 6 ay içinde taahhütleri devralmak zorundadır.

9. Çevrimiçi Sistem ve Diğer Hükümler (Madde 26-28)

• Tüm işlemler e-ÇED sistemi üzerinden yapılır.

• Bakanlık gerektiğinde yönetmelikte düzenleme yapabilir.

10. Yürürlük ve Geçiş Hükümleri (Madde 29-31, Geçici Madde 1-2)

• 29.07.2022 tarihli Resmî Gazete’de yayımlandı.

• 26.06.2025’te yapılan değişiklikleri içerir.

• Eski yönetmeliğe göre başvurulmuş projelere lehte hükümler uygulanabilir.

Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğin Tam Hali İçin Tıklayınız.

ÇED Yönetmeliğinde Değişiklik Yapıldı: Yeni Düzenlemeler Yürürlükte

Madde 1

ÇED yönetmeliğinin 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi aşağıdaki şekilde değiştirildi, ayrıca (ı) bendi de aşağıdaki şekilde yeniden düzenlendi:

“b) Askıda ilan: Gerçekleştirilmesi planlanan projenin ÇED süreci hakkında, projeden etkilenecek veya etkilenmesi muhtemel halkın yaşadığı yer/yerlerde, il müdürlüğü, kaymakamlık ve muhtarlıkta bulunan askı ilan yerlerinde yapılan yazılı duyuruyu,

ı) Çevresel etki değerlendirmesi proje alanı: Yapılması planlanan projenin ana ve yardımcı ünitelerinin içerisinde bulunduğu koordinatlarla sınırlandırılan alanı,”

Madde 2

Yönetmeliğin 8’inci maddesinin dördüncü fıkrası da aşağıdaki şekilde değişti:

“Proje ile ilgili olarak başvurunun yapıldığı, ÇED sürecinin başladığı, ÇED başvuru dosyasının halkın görüşüne açıldığı ve ÇED süreci tamamlanana kadar projeye ilişkin görüş ve önerilerin il müdürlüğüne veya Bakanlığa verilebileceğine dair duyuru, Bakanlık ve il müdürlüğü internet sayfasında ilan edilir. Ayrıca il müdürlüğü tarafından askıda ilan, anons ve benzeri şekilde de halka duyurulur.”

Madde 3

Yönetmeliğin ‘Ek-1’inin 25’inci maddesine aşağıdaki bent eklenirken 41, 43 ve 44’üncü maddeleri de şöyle değişti:

41- a) 15 adet türbin ve üzeri rüzgâr enerji santralleri,

b) Denizüstü rüzgâr enerji santralleri,”

43- Proje alanı 25 hektar ve üzerinde olan güneş enerji santralleri (çatı ve cephe sistemleri hariç),

44- 154 kV (kilovolt) ve üzeri gerilimde ve 50 km ve üzeri sürekli uzunluktaki elektrik enerjisi iletim hatları,”

Madde 4

Son olarak yönetmeliğin ‘Ek-2’sinin 1’inci ve 39’uncu maddeleri aşağıdaki şekilde yeniden düzenlendi. Ayrıca 41’inci ve 42’nci maddeleri aşağıdaki şekilde değişti, 43’üncü maddesi ve 45’inci maddesinin (b) bendi aşağıdaki şekilde düzenlenmiş, 45’inci maddesine aşağıdaki bent eklenmiş ve aynı eke aşağıdaki madde eklendi:

“1- 50 ton/gün ve üzeri taş kömürü ve bitümlü maddelerin gazlaştırılması ve sıvılaştırılması projeleri,

39- Jeotermal kaynağın çıkarılması veya kullanılması (Ek-1 listesi 42 nci madde hariç diğer kullanımlar),

41- Proje alanı 7,5 hektar ve üzerinde olan güneş enerji santralleri (çatı ve cephe sistemleri hariç),

42- Göl hacmi 1 milyon m³ ve üzeri olan baraj ve göletler,

43- 300.000 m³/yıl ve üzerinde yeraltından su çıkarma veya suyu yeraltında depolama projeleri,

b) 5.000 m³/yıl ve üzeri kapasiteli mermer ve dekoratif taşların kesme, işleme ve sayalama tesisleri,

g) Jeotermal kaynak arama projeleri (sismik, elektrik, manyetik, elektromanyetik, jeofizik vb. yöntemle yapılan aramalar hariç),

57- 1-15 adet türbin arası rüzgâr enerji santralleri,”